Op 1 mei 1908 sticht de familie Lippens de Compagnie Het Zoute. Diverse leden van deze familie behoren tot de oprichters. De dagelijkse leiding is in handen van twee neven: Raymond en Maurice Lippens. De naam van de onderneming gaat terug naar een streekeigen naam, die rechtstreeks verwijst naar de schorren, namelijk een “zoute schorre”. De dubbele hoofdbedoeling van de creatie van de Compagnie Het Zoute was enerzijds om een versnippering van de eigendommen van de familie te voorkomen en anderzijds een versnippering tegen te gaan van de ruimtelijke ordening in Knokke Het Zoute. Evenzeer speelde immers al van in die begindagen van de Compagnie Het Zoute een urbanistisch-architecturale visie mee, met name het beschermen van het unieke Knokse landschap. Naast de familie Lippens was er ook nog de familie Piers de Raveschoot, die initieel ook mee in het aandeelhouderschap stapte, omdat ook zij diverse landeigendommen in Knokke bezat. Later zou deze familie de Compagnie verlaten, maar deze onderneming werd in 1931 dan weer versterkt door de fusie ervan met een aantal kleine vennootschappen, die alle in handen waren van de familie Lippens en een aantal verwante families. In de loop der tijden zou het aantal families dat betrokken is bij de Compagnie Het Zoute nog verder uitbreiden.Een nieuw gezondheidsideaal ingevoerd door de Britten
Het feit dat een vastgoedonderneming zoals de Compagnie Het Zoute in het begin van de twintigste eeuw werd opgericht, was geen uitzonderlijke gebeurtenis. Eerder integendeel. Op het einde van de negentiende eeuw ontstond zowat overal in Europa een voor die tijd nieuw gezondheidsideaal, waarbij de kuststreken, dankzij onder meer de gezonde zeelucht, een nieuw toevluchtsoord werden. Bijna alle badplaatsen tussen de Waddeneilanden in het noorden en de Seine in het zuiden, hebben in die periode een belangrijke invloed ondergaan van Britse onderdanen, die zich langs die kustlijn, “op het continent” gingen vestigen. Zo ontstond er een kleine maar niet onbelangrijke Britse kolonie in het Brugse. Deze uitgeweken Britten importeerden haast vanzelfsprekend hun nationale sporten zoals tennis en golf naar de andere kant van de Noordzee. Ook is er nog steeds een Anglicaans kerkje in Knokke aan de Zoutelaan. Aangezien de familie Lippens gronden bezat in Knokke, zag ze er meteen de “toerisme”-mogelijkheden van in. In die tijd was toerisme, voor het grote publiek althans, nog een onbekende uitdrukking. De familie Lippens ontplooide meteen een aantal initiatieven en werkte mee aan de aanleg van de Royal Golf Het Zoute, dat meteen één van de oudste, tevens mooiste golfterreinen van het Europese continent werd. Ook werden de tennisvelden van de Tennisclub in het Zoute aangelegd. Als vanzelfsprekend volgden daaruit het aanleggen van verkavelingen. Dezelfde dynamiek als in Knokke trof men elders aan, zoals onder meer in De Haan, Hardelot en Le Touquet.
Eenheid in verscheidenheid
Voor de realisatie van haar urbanistisch-architecturaal project deden Raymond en Maurice Lippens een beroep op de befaamde Duitse urbanist Hermann-Joseph Stübben. Deze toonaangevende stedenbouwkundige was in het begin van de twintigste eeuw een veel gevraagd ontwerper. Zo tekende hij de Concessie te De Haan, de villawijk in Duinbergen, en werkte hij tal van andere projecten uit in Brussel, o.m. in opdracht van Koning Leopold II, zoals onder meer het Ter Kamerenbos en de Tervurenlaan. Stübben maakte een eerste urbanisatieproject voor Het Zoute. Op basis daarvan werd een verkaveling uitgetekend en werden meteen stedenbouwkundige voorschriften opgesteld – een primeur voor die tijd. Na het bekomen van de verkavelingvergunningen, werden de loten grond verkocht. In de beginjaren van de Compagnie Het Zoute was het eerder uitzonderlijk dat de Compagnie zelf als bouwheer optrad. Haar rol was beperkt tot urbanistisch ontwerper en verkavelaar. In die beginjaren werden dus kavels verkocht, waarop de eigenaars dan zelf konden bouwen, mits inachtneming van de architecturale en urbanistische voorschriften uit het lastenboek van de Compagnie. Het doel van dat lastenboek was eenvoudig: zorgen dat een bepaalde kwaliteit in de bouwwerken werd gehandhaafd, en het bereiken en beschermen van een architecturale visie van “eenheid in verscheidenheid”. Die voor die tijd revolutionaire kijk op de ruimtelijke ordening van een uniek gebied zoals Het Zoute – een dorp aan de kustlijn, palend aan een natuurgebied met die naam – heeft uiteindelijk geleid tot het hedendaagse Knokke: een enige badplaats, met een uitzonderlijke verwevenheid tussen natuur (de natuurgebieden Het Zwin en de Zwinbosjes), de recreatieve voorzieningen zoals de Golfclub en de Tennisclub en de typische Knokse bouwstijl van de villa’s en andere wooneenheden.
Ook een waterzuiveringsinstallatie en een vliegveld
Het feit dat een privé-onderneming instond voor de vormgeving en inrichting van een gemeente – toen nog een dorp – als Knokke Het Zoute, was op het einde van de negentiende en het begin van de twintigste eeuw de normale manier van werken. “Stedenbouwkundige verordeningen” en “ruimtelijke ordening” waren begrippen die nog niet geboren waren. In die periode waren tal van ondernemingen als de Compagnie Het Zoute actief. Om het in hedendaagse taal uit te drukken, bouwde de Compagnie een “resort”, zoals dat ook gebeurde in bijvoorbeeld De Haan – met de Concessie. De Compagnie nam haar rol ook heel ernstig. Zo bouwde zij enkele kerken, een zwembad en werkte zij ook mee aan de aanleg van het vliegveld (dat van 1929 tot in 1959 in gebruik bleef). In de idee van het resort pasten ook initiatieven zoals het befaamde concours hippique en de zeebaden. Trouwens niet al die initiatieven waren winstgevend. Sommige waren chronisch verlieslatend, zoals bijvoorbeeld het beheer en het onderhoud van Het Zwin. Maar activiteiten zoals natuurbehoud en -bescherming behoorden vanaf het prilste begin van de werking van de Compagnie Het Zoute onlosmakelijk tot haar opzet. Dat was niet alleen geïnspireerd door een “groene” visie avant la lettre, maar getuigde tevens van een gezonde commerciële visie: residentiële bewoners wilden graag wonen in een omgeving waar alles aanwezig was: de zee, het groen, de recreatie (golf, tennis, …). De Compagnie Het Zoute was voor haar tijd ook nog op andere terreinen innoverend, meer bepaald op het gebied van nutsvoorzieningen. Zo bouwde de Compagnie een modern rioleringsstelsel, werden alle nutsleidingen meteen ondergronds aangelegd (wat toen heel uitzonderlijk was) en bouwde ze één van de eerste waterzuiveringstations van het land.
Gemeentehuis voor één symbolische frank
Aangezien de familie Lippens belangrijke landeigendommen bezat, is ze van meet af aan een belangrijke partner geweest bij de groei en de bloei van de gemeente Knokke. Zo heeft ze van in het begin diverse initiatieven genomen en actief meegewerkt aan tal van projecten. Zo verkocht de Compagnie bijvoorbeeld de grond waarop het latere gemeentehuis werd gebouwd, voor één symbolische frank aan de gemeente. Ook schonk de Compagnie de grond voor het latere Alfred Verweeplein – gelegen voor het gemeentehuis – voor “het houden van een wekelijkschen markt”. Deze en andere initiatieven werden door de bevolking duidelijk op prijs gesteld. In die mate dat de gemeente in de jaren twintig besliste om de hoofdstraat van de gemeente te noemen naar de familie Lippens, uit erkentelijkheid voor wat ze gedaan had voor Knokke. In die tijd stond er trouwens nog geen Lippens aan het hoofd van de gemeente…! In de beginjaren bezat de Compagnie het Zoute ca. 1.100 ha gronden. Dat waren toen vnl. landbouwgronden en duingebieden. Dat alles vertegenwoordigde toen iets minder dan een kwart van het grondgebeid van de toenmalige gemeente. Knokke, Het Kalf en De Oosthoek waren toen – begin twintigste eeuw – nog kleine dorpskernen met een gezamenlijke bevolking van hooguit een duizendtal inwoners. De familie Lippens is sinds de tweede helft van de negentiende eeuw actief geworden in de streek van Knokke. De familie was oorspronkelijk afkomstig uit Oost-Vlaanderen, waar ze aan de slag was als landmeter en landbouwer. Gaandeweg vestigde één van de takken van de familie Lippens zich in Knokke en was daar vooral actief in de landbouw en in het winnen van grond op de zee door middel van inpoldering. Vandaag is de Compagnie Het Zoute eigenaar van landbouwgronden, de Royal Zoute Golf Club, de Vlindertuin, de Royal Zoute Tennisclub, de minigolf, zestien fermettewoningen die verhuurd worden, en verder van gronden met weinig of geen economische waarde.
Aandeelhouders en bestuur
Voorzitter van de Raad van Bestuur is Graaf Maurice Lippens. De Raad van Bestuur telt dertien leden, waarvan drie onafhankelijke niet familiale. De Raad van Bestuur vergadert minimaal tweemaal per jaar. Hoewel niet verplicht, heeft de Compagnie afzonderlijke audit- en benoemings- en remuneratiecomités. Sedert 1989 werkt de Compagnie Het Zoute met een externe auditor (op heden Deloitte), ook al was dat eveneens in de beginfase nog niet wettelijk verplicht. De dagelijkse leiding wordt waargenomen door dhr. Philippe Muylle, directeur-generaal. Sedert begin 2008 is de NV Hazegras een filiaal van de Compagnie Het Zoute, omgedoopt tot Compagnie Het Zoute Real Estate. De samenstelling van de raad van bestuur van beide vennootschappen vindt u onder het punt structuur.
